26 kwietnia 2025 roku przypada 39. rocznica katastrofy w Czarnobylu – jednej z największych tragedii technologicznych XX wieku. Do dziś uznawana jest za najbardziej dramatyczny wypadek w historii energetyki jądrowej. Jej skutki odczuwane są niemal pół wieku później – zarówno w środowisku naturalnym, jak i w świadomości społecznej.
26 kwietnia 2025 roku przypada 39. rocznica katastrofy w Czarnobylu – jednej z największych tragedii technologicznych XX wieku. Do dziś uznawana jest za najbardziej dramatyczny wypadek w historii energetyki jądrowej. Jej skutki odczuwane są niemal pół wieku później – zarówno w środowisku naturalnym, jak i w świadomości społecznej. Przebieg katastrofy Katastrofa miała miejsce w nocy z 25 na 26 kwietnia 1986 roku w Elektrowni Jądrowej w Czarnobylu, położonej na terytorium ówczesnego ZSRR (obecnie Ukraina). Podczas testu bezpieczeństwa doszło do niekontrolowanej reakcji łańcuchowej w reaktorze nr 4. Eksplozja uwolniła ogromne ilości radioaktywnych substancji do atmosfery. Przyczyną była kombinacja błędów konstrukcyjnych reaktora typu RBMK oraz niewłaściwych decyzji personelu. Katastrofa szybko przybrała skalę międzynarodową – radioaktywna chmura dotarła do większości krajów Europy. Skutki zdrowotne i ewakuacja Prypeci W wyniku bezpośredniego narażenia na promieniowanie zginęło kilkadziesiąt osób – głównie strażaków i pracowników elektrowni. W kolejnych latach tysiące ludzi zachorowały na nowotwory, choroby układu nerwowego i inne schorzenia związane z napromieniowaniem. Miasto Prypeć, zbudowane specjalnie dla pracowników elektrowni, zostało ewakuowane dopiero 36 godzin po eksplozji. Blisko 50 tysięcy mieszkańców opuściło swoje domy, nie zdając sobie sprawy, że nigdy do nich nie wrócą. Nowy sarkofag i strefa wykluczenia W 2016 roku, dzięki międzynarodowemu wsparciu, ukończono budowę tzw. Nowej Bezpiecznej Powłoki – stalowej konstrukcji zabezpieczającej zniszczony reaktor. Projekt finansowało ponad 40 państw. Ma ona chronić środowisko przed dalszym skażeniem na co najmniej 100 lat. Wokół elektrowni funkcjonuje strefa wykluczenia o promieniu 30 km. Choć w większości jest opuszczona, z czasem do niektórych miejsc powrócili starsi mieszkańcy. Czarnobyl stał się również celem turystyki ekstremalnej i miejscem badań naukowych. Czarnobyl w kulturze i edukacji Katastrofa w Czarnobylu znalazła swoje miejsce w popkulturze – szczególnie po emisji głośnego serialu „Czarnobyl” HBO. Jednocześnie tragedia ta od lat stanowi ważny temat edukacyjny – wykorzystywany w szkołach, uczelniach i kampaniach społecznych jako przykład konsekwencji nieodpowiedzialnego zarządzania technologią. Obchody 39. rocznicy W 2025 roku zaplanowano uroczystości upamiętniające ofiary katastrofy. Na Ukrainie oraz w innych krajach odbędą się wystawy, konferencje naukowe i spotkania z ocalałymi. To nie tylko czas pamięci, ale i refleksji nad przyszłością energetyki jądrowej w obliczu zmian klimatycznych. Dlaczego pamięć o Czarnobylu wciąż jest ważna? Czarnobyl przypomina, że technologia – nawet najbardziej zaawansowana – niesie ze sobą ryzyko, jeśli nie towarzyszy jej odpowiedzialność i przejrzystość. Rocznica katastrofy to nie tylko wspomnienie tragedii, ale także apel o rozwagę w budowaniu przyszłości opartej na energii jądrowej. 📌 Źródło: IAEA, WHO, archiwa państwowe, relacje świadków
